Zelforganisatie – De rol van management en HR + het nieuwe belonen

Bij zelforganisatie neemt het engagement toe, maar het stressniveau van de teamleden ook, zo stelt Kilian Wawoe bij zijn lezing op de Agile HR Beachparty van Scrum Company. Hij baseert zijn uitspraken op onderzoek. Kilian Wawoe is organisatiepsycholoog, hij is deeltijd verbonden aan de Vrije Universiteit als docent Human Resources Management en hij adviseert bedrijven in binnen- en buitenland over HR, beoordelen en belonen.
Datum
16 juli 2018
Auteur
Minke Buizer
Categorieën
  • Agile hr
  • Zelforganisatie
Sociocratie 3.0

Het doucheputje

Kilian Wawoe gebruikt graag anekdotes in zijn verhaal en een aantal daarvan gaan over de periode dat hij in een studentenhuis woonde. Wie is er verantwoordelijk voor de afwas en voor het leeghalen van het doucheputje? Doet niemand dit? Dan resulteert dat in dit geval in een stapel vuile afwas en een verstopt putje. We hebben er of allemaal ervaring mee of kunnen het ons voorstellen.

Laten we de parallel trekken naar de wereld van organisaties en bedrijven. Als er taken zijn die eigenlijk niemand echt graag wil doen, de doucheputjes van jouw organisatie of team dus, dan werkt het als volgt. Als er niemand is die de verantwoordelijkheid heeft, of op zich neemt, dan kan het zelforganiserende team dit zelf signaleren en naar een oplossing zoeken. Dit gebeurt lang niet altijd. Volgens Kilian Wawoe heb je dan een leidinggevende rol nodig. En de belangrijkste taak van de manager is het corrigeren van ongewenst gedrag, zo stelt Kilian.

In ons Agile HR boek schrijven wij ook over de rol van leidinggevenden, en de rol van HR, bij zelforganiserende teams. Ook wij hebben het over zelforganiserend, en niet zelfsturend. Teams floreren nu eenmaal het beste als er heldere kaders zijn, om binnen die kaders ultieme vrijheid te krijgen om te doen wat nodig is voor de klant. Kaders verlagen ook dat stressniveau, daar ben ik van overtuigd. Ik ga er trouwens dan wel van uit dat de middelen en de nodige kwaliteiten in het team aanwezig zijn. Kaders zijn gevat in tijd, scope van de opdracht, voor welke klant, voor welk probleem, etc. En een leidinggevende, of iemand met een leidinggevende rol, zorgt idealiter voor die kaders.

Niet ieder zelforganiserend team heeft natuurlijk een manager die heldere kaders geeft. HR kaders voor zelforganiserende teams gaan bijvoorbeeld over richtlijnen voor vacatureteksten, mandaat over het al dan niet zelf regelen van opleidingen, het zonder akkoord van een manager mogen opnemen van vakantiedagen.

Belonen en beoordelen

Kilian Wawoe schreef het boek ‘Het Nieuwe Belonen’ in 2017. Bij de Agile HR Beach Party pleit hij onder andere over het afschaffen van de nog vaak gangbare manier van belonen, waarbij de normaalverdeling en een 5-punts-schaal gehanteerd worden. 80 procent van de medewerkers vindt zichzelf bovengemiddeld, dus de verdeling komt per definitie niet overeen met de verwachtingen van medewerkers. Dit systeem kost daarnaast uren van tijd van medewerkers en managers en dan nog heeft het ongelukkige en juist gedemotiveerde medewerkers tot gevolg.

Gebruik liever een twee-punts-schaal, aldus Wawoe. Je functioneert wel of je functioneert niet, net als bij het behalen van je rijbewijs. In dat laatste geval wordt er gekeken naar ontwikkelmogelijkheden en eventueel herplaatsing of ontslag. De leidinggevende beschermt zijn of haar mensen juist door ongewenst gedrag te corrigeren en door aan de slag te gaan met teamleden die niet functioneren. Meer weten over de beschermende rol die (agile) leiders hebben? Klik hier.

De toekomst van werk, sociale technologieën en zelforganiserende teams

Kilian Wawoe deelt onze insteek dat meer autonomie kan zorgen voor gemotiveerde medewerkers. Wel in relatie tot feedback, kunnen leren en groeien dus. Dat betekent investeren in aanspreken op gedrag, elkaar helpen, coaching on the job, en weten waar je goed in bent én waar je in kunt groeien.

Voor de sociale veiligheid in teams is het wel voorwaarde dat feedback niet meteen in relatie staat tot een beoordeling, laat staan je beloning. Harvard Business Review beschrijft bijvoorbeeld in 2014 een Chinese productielocatie waar gordijnen werden opgehangen rondom een productielijn. De teamleden die nu meer vrij kunnen werken en zich minder bekeken en beoordeeld voelden door het management, gaan beter samenwerken. Nu ze zich niet meer zo druk maken over het maken van fouten, wordt meer informatie gedeeld met collega’s. Er wordt geleerd van elkaars inzichten en experimenten. Als leidinggevende kun je deze veiligheid organiseren en als team heb je hier dus ook invloed op.

Agile werken geeft per definitie heldere kaders aan projecten en teams. Daarnaast geeft Sociocratie weer heldere richtlijnen voor besluitvorming in teams, en voor het invullen van verschillende rollen. Mooi om te zien bij onze opdrachtgevers hoe die beide sociale technologieën elkaar versterken. De toekomst van werk: wij kijken er naar uit!

Minke Buizer

Vernieuwer, strateeg, pragmatisch
Ik adviseer en begeleid organisaties in de transitie naar duurzame en regeneratieve organisaties. Hierbij focus ik mij op de gedragsverandering en verandering organisatiestructuur die hiervoor nodig is. Dit vraagt specifiek van toezichthouders en ondernemingsraden om een andere taakinvulling.